alt-J speelt in Vorst Nationaal: ‘We zijn gezegend, jong’

Vrijdagavond speelt alt-J voor een uitverkocht Vorst Nationaal. Knack Focus sprak met de band in mei vorig jaar, bij de release van hun derde album Relaxer. ‘Het was hoog tijd om nog eens in de spiegel te kijken.’

Het derde album van alt-J heetRelaxer, en dat is geen toeval: we treffen inderdaad drie ontspannen en tevreden heren. De sabbatical die ze namen na de vorige plaat heeft zichtbaar deugd gedaan. ‘We zijn alle drie een beetje aangekomen, dat wel.’

‘Holy shit!’ ‘Fuck. Dat mengpaneel.’ ‘Jongens, kijk naar die badkamer!’ De mannen van alt-J bladeren door een Knack Focus van enkele maanden geleden, waarin Studio Deewee, het Gentse hoofdkwartier van Soulwax, wordt belicht. ‘Mogen we dit exemplaar houden, alsjeblief?’

Het drietal uit Leeds – Joe Newman (zang, gitaar), Gus Unger-Hamilton (zang, bas, toetsen) en Thom Green (drums, toetsen, niet zo spraakzaam) – ligt lui onderuitgezakt in een zaaltje boven een ‘gastropub’ in centrum Londen. De opnames van hun derde album zijn achter de rug. Relaxer heet het resultaat, niet opgenomen in een super-de-luxe homestudio zoals die van de gebroeders Dewaele, maar verspreid over verschillende locaties, waaronder zelfs een kathedraal.

Met debuutalbum An Awesome Wave (2012) braken ze al meteen door – én rijfden ze in één moeite de felbegeerde Mercury Prize binnen. Opvolger This Is All Yours (2014), de plaat van de bevestiging, kwam met stip op één in de Britse albumcharts binnen en mochten ze internationaal promoten in zalen als Vorst Nationaal. ‘Ik herinner me vooral hoe weinig reclame daar hing’, zegt Unger-Hamilton. ‘In arena’s als The O2 in Londen kijk je vanop het podium uit op een muur vol gigantische logo’s. Ik voel me er altijd een beetje vies bij, alsof je staat te spelen bij de gratie van American Express en Coca-Cola. Quite weird.’

Tussen die eerste twee platen hadden ze zichzelf nauwelijks een adempauze gegund – ‘een jaar op onze lauweren rusten was geen optie’, zei Unger-Hamilton daar destijds over -maar voor Relaxer nam alt-J wel gas terug: de groep die in vijf jaar tijd quasi vanuit het niets naar de top van menige festivalaffiche is geschoten, gunde zichzelf een half jaar verlof. ‘Het is héél snel gegaan’, zegt Joe Newman. ‘Van voorprogramma’s in kleine zaaltjes tot plots Brixton Academy uitverkopen. It’s a lot to take in. Het was hoog tijd om nog eens in de spiegel te kijken, om weer in contact te komen met onszelf, weg uit die bubbel van toeren. Het kan best verderfelijk zijn, voor jezelf en voor je omgeving, zo snel vooruitgaan.’

Binnen de groep is de overstap naar de hoogste klasse goed verteerd. ‘Veel is er niet veranderd’, aldus Newman. ‘We zijn alle drie een beetje aangekomen, dat wel. Maar ik durf zelfs te zeggen dat we tegenwoordig nog betere vrienden zijn.’ ‘We zorgen goed voor elkaar,’ beaamt Unger Hamilton, ‘en we blijven down to earth. Een prestatie, vind ik. Zelfs onze fans kijken daarvan op, heb ik al gemerkt. “Jullie zijn eigenlijk heel normaal”, heb ik al vaak gehoord. Ik hoor het graag, misschien zelfs nog liever dan dat mensen ons vertellen dat ze van onze muziek houden’, lacht hij.

Heel gul zijn jullie niet voor de fans: Relaxer telt slechts acht tracks, een zeldzaamheid in tijden waarin albums steeds langer lijken te worden.

Joe Newman: Ik dacht dat de aandachtsspanne van mensen net korter werd? Acht songs vind ik prima, hoor. We hadden wat langer kunnen wachten, tot we vier extra songs klaar hadden, maar we werken nu eenmaal behoorlijk traag en heel methodisch.

In maart pakte Drake uit met More Life, 22 tracks lang, en meteen goed voor een zoveelste nummer één. Hoe meer tracks, hoe meer streams, hoe meer de kassa rinkelt.

Unger-Hamilton: Oké, maar wij zijn Drake niet. Hij wordt omringd door een klein leger producers en songschrijvers, die maar al te graag hun deel van de koek willen. Drake is, net als Kanye West, haast een oligarch die over een imperium heerst. Ons profiel is toch líchtjes anders. (lacht)

Newman: Het is best wel slim, hoor. Heette More Life officieel niet een playlist, in plaats van een album? Eigenlijk is het gewoon een showcase voor zijn eigen label, OVO Sound, en zo passeert hij verschillende keren langs de kassa.

Unger-Hamilton: En toch benijd ik Drake niet. Al eens goed naar zijn teksten geluisterd? Al dat succes maakt hem blijkbaar niet erg gelukkig.

De speelse sfeer op Relaxer leunt dichter aan bij An Awesome Wave dan bij This Is All Yours. Het lijkt alsof jullie je goed geamuseerd hebben.

Newman: Dat is goed nieuws, want An Awesome Wave heeft ons ook geen windeieren gelegd. It was quite a succesful album.(lacht)

Unger-Hamilton: Ons geluid is inderdaad opnieuw wat speelser en de songs zijn weer wat catchyer. This Is All Yours was ons epische album, very lush en groots qua aanpak. Deze plaat heeft wat meer punch.

Ik was erg verrast door de eerste single, 3WW. Alt-J gaat de woestijnblues van Tinariwen achterna.

Unger-Hamilton: Tinariwat?

Tinariwen, Toearegnomaden uit de Sahara die enkele jaren geleden nog een Grammy kregen voor hun album Tassili.

Newman: Ik val compleet uit de lucht. Nog nooit van gehoord.

Unger-Hamilton: Dat overkomt ons wel meer, hoor, vergelijkingen met andere artiesten die we niet kennen. Zo veel nieuwe muziek dat we hebben leren kennen de voorbije jaren, vooral dankzij journalisten. (lacht)

Een vergelijking die jullie waarschijnlijk moe zijn, is die met Radiohead. Vermoed ik, maar in de song Hit Me Like That Snare zit dan weer een letterlijke verwijzing naar hun album A Moon Shaped Pool.

Newman: Goed opgemerkt, maar het is niet een bewuste steek richting luie journalisten. (knipoogt) Ik heb gewoon vrij veel naar Radiohead geluisterd toen we met de opnames bezig waren. Onbewust heeft dat de riff in die song beïnvloed. Subtiel, hoor, twee noten maar. Maar de gelijkenis is iets té groot, vond ik zelf, zodat ik niet anders kon dan ernaar te refereren.

Unger-Hamilton: Wat Joe wil zeggen, is dat we op deze manier een potentiële rechtszaak vermijden. (lacht)

De song In Cold Blood lijkt te refereren naar Truman Capote’s boek, over een viervoudige moord, maar het slachtoffer in de tekst heet Caspian …

Newman: En niet Clutter, zoals de familie in Capote’s boek. Gus en ik zijn allebei grote fans van Capote en In Cold Blood, maar verder dan de titel gaat de referentie niet. Het waren woorden die ik spontaan begon te zingen, meer niet.

Unger-Hamilton: Ik dacht aanvankelijk zelfs dat Joe het had over ‘ink old blood’. Maar dat zou een al te cryptische songtitel zijn, zelfs voor ons. (lacht)

Nog meer verwijzingen: in Deadcrush figureren de dames Lee Miller, muze van fotograaf Man Ray, en Anna Boleyn, koningin van Engeland in de zestiende eeuw. Wat is de connectie?

Newman: Simpel: ze zijn beiden dood, en het zijn dames waar we een crush op hebben. ‘Dead’ en ‘crush’, weet je wel?

Unger-Hamilton: Songs schrijven met Joe Newman. Op een dag krijg ik een sms’je: ‘Je moet Lee Miller echt eens uitchecken. Wat een schoonheid. She’s my deadcrush. Wie is de jouwe?’

En de onthoofde echtgenote van Hendrik VIII was het eerste waar je op kon komen?

Unger-Hamilton: Nee, ik heb geantwoord: ‘Ik zit op een begrafenis, laat me met rust, dit is zeer ongepast.’ (hilariteit)

Newman: Eigenlijk had Gus een crush op Claire Forlani, de actrice die een koningin speelt in de serie Camelot. Maar die is niet dood én Claire Forlani is een naam die zich minder goed in een tekst laat gieten. Dus dan maar Anna Boleyn, ook best een pittige madame, naar het schijnt.

Ze krijgt op dit album het gezelschap van een Adeline. Na Matilda en Taro wordt het stilaan traditie bij alt-J, meisjesnamen in songs.

Unger-Hamilton: Dat is algemeen toch een traditie in de popmuziek? Van Buddy Holly’sPeggy Sue tot Angie van de Stones, Leonard Cohen en Suzanne …

Newman: Julia van The Beatles, Maggie May van Rod Stewart, Roxanne van The Police … De lijst is schier eindeloos. Als hopeloze romanticus vind ik het een mooie traditie, zingen over meisjes en wat ze met je doen. En ze zijn gewoon leuk om te gebruiken, meisjesnamen genre Adeline. Daarvoor hoef je zelfs geen echte Adeline te kennen.

Unger-Hamilton: Geef gewoon toe dat het een manier is om al je anonieme, seksuele relaties van je af te schrijven, Joe!

Newman: Zwijg stil, man! (lacht) De klank van woorden, daar gaat het om. Daarom duiken er ook zo vaak steden als Alabama op in songteksten. Of een rivier als de Mississippi. Die rollen gewoon beter. Zelden hoor je songs die zich afspelen in Swindon of Slough, toch?

Er staat een cover op dit album: House of the Rising Sun, een folkklassieker die vooral bekend is in de sixtiesversie van The Animals. Waarom precies die song?

Newman: Toeval, eigenlijk. Ik was met akkoorden aan het spelen en spontaan borrelde de tekst van House of the Rising Sun in me op. ’t Is te zeggen, de tekst zoals ik me die uit het hoofd herinnerde, want er bestaan veel verschillende versies. Het leek me wel een leuk idee, zo’n overbekende klassieker in een heel nieuw muzikaal jasje steken. De tekst is een samenraapsel van de oudst bekende versies, zoals die van Woody Guthrie en Leadbelly. Die gasten van The Animals zijn blijkbaar zo slim geweest om op hún versie copyright te nemen.

Wie of wat is een ‘relaxer’ eigenlijk?

Unger-Hamilton: Opnieuw, gewoon een woord dat is blijven hangen. Relaxer is oorspronkelijk de naam van een haarproduct, geloof ik, en ook het superheldenalter-ego van een vriend van me, een therapeut. ‘The Relaxer’ noemt hij zich soms. (lacht) Maar het ziet er ook gewoon cool uit op een platenhoes.

Het vreemde computerbeeld dat de hoes siert, wat is dat?

Thom Green: (blijkt plots toch deel uit te maken van het gesprek) Het komt uit een obscuur Japans computerspelletje, LSD: Dream Emulator. Het spel heeft niet echt een doel, je dwaalt gewoon rond in een 3D-droomwereld, en naargelang de objecten of figuren waar je tegenaan botst, verandert de omgeving. Heel random, heel vreemd, heel trippy. Het spel is verschenen eind jaren negentig, maar was nooit verkrijgbaar buiten Japan. Het heeft een ware cultstatus op internetfora als Reddit, waar tegenwoordig trollen wonen.

Heb jij het ooit gespeeld?

Green: Euhm, neen. Ik heb schrik van wat het met mijn brein zou kunnen doen. (lacht niet)

Alt-J is een groep die het experiment niet schuwt. Welke aparte geluiden of objecten hebben jullie voor deze plaat in stelling gebracht?

Unger-Hamilton: Veel percussie-instrumenten, zoals een houten kikker waar je met een stok over wrijft. Veel gemanipuleerde strijkers en gemanipuleerde stemmen.

Newman: Veel field recordings, zoals het geluid van een springplank of het geluid van de verwarmingsketel in de kathedraal van Ely, waar we ook een jongenskoor hebben opgenomen. En de stemmen van onze liefjes, die ‘hallo’ zeggen.

Liefjes die toevallig Adeline heten?

Newman: Wie weet. (glimlacht)

Unger-Hamilton: Weet je, aan het begin van dit gesprek zei je dat de plaat klinkt alsof we ons geamuseerd hebben, en je hebt gelijk. Die break van een halfjaar was onze beste beslissing ooit. Rust en vrijheid, dat zijn de beste dingen die je met een nummeréénalbum kunt kopen. Wat Drake ook moge beweren. (lacht)

Newman: Inderdaad, succes kan evengoed het tegenovergestelde van vrijheid opleveren. Er zijn genoeg voorbeelden van groepen die plots succes krijgen en bezwijken onder de druk om steeds weer hetzelfde te doen.

Namen?

Newman: Ik noem geen namen, dat zou niet netjes zijn.

Kings of Leon? Muse? Rolling Stones?

Newman: (lacht) Geen commentaar. Maar noteer maar dat ik met niemand zou willen ruilen. (slaakt een diepe zucht en rekt zich uit) Echt waar, we zijn gezegend, jong.